ઘણા મોટા ભારતીય સ્ટાર્ટઅપ્સને હવે પતનનો સામનો કરવો પડી શકે છે કારણ કે વિદેશી રોકાણકારોએ આ સ્ટાર્ટઅપ્સનું મૂલ્યાંકન ઘટાડવાનું શરૂ કર્યું છે. વિશ્લેષકો અને રોકાણકારોનું કહેવું છે કે તેમના વેલ્યુએશનમાં ૬૦ ટકા સુધીનો ઘટાડો થયો છે. તરલતાની તંગી વચ્ચે સ્ટાર્ટઅપ સેક્ટરમાં પુન:પ્રાપ્તિ ચાલુ હોવાથી મૂલ્યાંકન ઘટવાનું આ વલણ ચાલુ રહેવાની શક્યતા છે.
સ્ટાર્ટઅપની દુનિયામાં, ખાસ કરીને નવા સ્ટાર્ટઅપ્સ બજારમાં વેલ્યુએશનમાં ૫૦-૭૦ ટકાનો ઘટાડો જોયો છે. યુએસ સ્થિત ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ફર્મ ઇન્વેસ્કો ઓનલાઇન ફૂડ ડિલિવરી પ્લેટફોર્મ સ્વિગીમાં અગ્રણી રોકાણકાર છે. તેણે ૮ મેના રોજ બીજી વખત ફૂડ એગ્રીગેટર કંપની સ્વિગીનું મૂલ્યાંકન ઘટાડીને ૫.૫ બિલિયન ડોલર કર્યું હતું. અગાઉ, તેણે ઓક્ટોબરમાં તેનું મૂલ્યાંકન ઘટાડીને ૮ બિલિયન ડોલર કર્યું હતું. સંશોધિત આંકડો ૩૧ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૩ સુધીમાં ઈન્વેસ્કોએ અગાઉ સ્ટાર્ટઅપને આપેલા ૧૦.૭ બિલિયન ડોલર મૂલ્ય કરતાં લગભગ ૪૯ ટકા ઓછો છે.
ઝોમેટોની માર્કેટ મૂડી પણ છેલ્લા ૧૨ મહિનામાં ઘટીને ૪૦ ટકા થઈ ગઈ છે. આ વર્ષે ૩૧ માર્ચ સુધીમાં, ઝોમેટોનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન લગભગ ૫.૨ બિલિયન ડોલર હતું. આ વલણ માત્ર ફૂડ એગ્રીગેટર્સ પૂરતું મર્યાદિત નથી.
યુએસ એસેટ મેનેજર કંપની બ્લેકરોકે તાજેતરમાં એજ્યુકેશન ટેક્નોલોજી (એડટેક) કંપની બાયજુસના વેલ્યુએશનમાં ઘટાડો કર્યો છે. બાયજુસના વેલ્યુએશનમાં લગભગ અડધોઅડધ ઘટાડો થયો છે અને તેનું વેલ્યુએશન ૨૨ બિલિયન ડોલરથી ઘટીને ૧૧.૫ બિલિયન ડોલર થઈ ગયું છે. ગયા વર્ષે, હોટેલ અને ટ્રાવેલ ટેક કંપની ઓયોને ટેકો આપનાર સોફ્ટબેંકે કંપનીનું મૂલ્યાંકન ૨૦ ટકા ઘટાડીને ૨.૭ બિલિયન ડોલર કર્યું હતું.
કોરોના દરમિયાન રોકાણનો દોર ચાલુ હતો જ્યારે સ્ટાર્ટઅપ્સે ઊંચા મૂલ્યાંકન પર ઘણું ભંડોળ એકત્ર કર્યું હતું. પરંતુ હવે રોકાણકારોએ સાવચેતીપૂર્વક નાણાં ખર્ચવાનું શરૂ કર્યું છે કારણ કે તેઓ અપેક્ષા રાખે છે કે નવી કંપનીઓ સારા માર્જિન પોસ્ટ કરશે. માર્કેટ ઇન્ટેલિજન્સ પ્લેટફોર્મ ટ્રક્સનના ડેટા અનુસાર, વર્ષ ૨૦૨૧માં ૩,૧૨૩ ડીલમાં ૪૪.૩ બિલિયન ડોલર સુધીનું ભંડોળ પ્રાપ્ત થયું હતું.
વર્ષ ૨૦૨૨માં ૨,૪૬૨ ડીલ્સનું વાર્ષિક ભંડોળ ૩૯ ટકા ઘટીને ૨૭.૧ અબજ ડોલર થયું છે. આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં સ્ટાર્ટઅપ્સે સામૂહિક રીતે ૪.૧ બિલિયન ડોલર એકત્ર કર્યા છે. ઘટાડાનો ટ્રેન્ડ એવી વસ્તુઓમાં જોવા મળે છે જેની ઝડપ વધુ હોય છે.
રોકાણકારો નફાકારકતા અને ટકાઉપણું જાળવવા માટે સ્પષ્ટ યોજના વિના વિસ્તરણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતી કંપનીઓને સમર્થન આપવાથી સાવચેત છે. આ ટ્રેન્ડ નજીકના ભવિષ્યમાં પણ ચાલુ રહેશે.
